Begin november zijn in de Grensmaas ter hoogte van Borgharen drie dode bomen in het water gelegd. Dit zogenoemde rivierhout is bedoeld om een impuls te geven aan het waterecosysteem; dood hout werkt als een soort koraal waar het al snel krioelt van het leven. Rijkswaterstaat werkte voor het plaatsen van dit rivierhout samen met Consortium Grensmaas en ecoloog Alphons van Winden van Bureau Stroming.
“Voor een gezond waterecosysteem is het belangrijk dat er veel variatie in leefgebieden voor planten en dieren is. Het rivierhout moet samen met enkele grote keien voor afwisseling in stroomsnelheid zorgen, wat meer soorten vis aantrekt”, vertelt Van Winden, die de maatregel uitwerkte. “Ook kan zich achter deze ‘obstakels’ een laagje zand en fijn grind ophopen, precies zoals in een natuurlijke rivier normaal gesproken gebeurt. Aan het dode hout hechten zich allerlei kleine waterdiertjes als insectenlarven, kokerjuffers en mosselen, maar ook wieren en algen, die weer een belangrijke voedselbron voor vissen en vogels vormen. De wortels en takken dienen tevens als schuil- en paaiplaats voor jonge vis. Zo komt de voedselkringloop weer op gang.”
Stevig verankerd
Borgharen is als startlocatie gekozen omdat het Grensmaasproject hier al afgerond is en er geschikte bomen voorhanden waren. Ze zijn buiten de hoofdgeul neergelegd, in een wat dieper gedeelte tussen twee grindeilanden in. Zodoende ligt een deel van de stammen permanent onder water en zullen waterrecreanten als kajakkers – zolang ze de hoofdstroom volgen – er naar verwachting geen hinder van ondervinden. Om wegdrijven te voorkomen zijn de bomen met kettingen vastgemaakt aan zware betonplaten, die op hun beurt stevig in de bodem zijn ingegraven. Behalve een grote kei bij het rivierhout, zijn nog eens 10 keien in de nabijheid daarvan op grindeilanden neergelegd, eveneens buiten de hoofdstroom. Op basis van de technische, financiële en ecologische uitkomsten wordt bekeken welke andere plekken in de Grensmaas geschikt zijn om de komende jaren bomen en keien neer te leggen.
Werken aan ecologisch herstel van de Maas
Zorgdragen voor een goede ecologische waterkwaliteit is een belangrijke taak voor Rijkswaterstaat volgens de Europese Kaderrichtlijn Water. Dat geldt voor alle oppervlaktewateren en dus ook de Maas. Rijkswaterstaat voert daarom in samenwerking met andere partijen langs de gehele Maas in Nederland ecologische herstelmaatregelen uit. Dat varieert van het realiseren van natuurvriendelijke oevers en aanleggen van ondiepe geulen tot het herstellen van beekmondingen en plaatsen van rivierhout. Vaak kunnen maatregelen voor de hoogwaterveiligheid worden gecombineerd met verbetering van het waterleven, zoals hier bij de Grensmaas, waar tevens Natura 2000-doelen zijn meegenomen.
Meer weten?
Kijk op www.rws.nl/maasoevers of www.grensmaas.nl of bel gratis met de publieksinformatielijn van Rijkswaterstaat: 0800-8002.
De foto is trouwens van Jaco van der Eijk.
