Officiële beschrijving van de gemeente:
Monumentnummer: 0935/3907
Object: Grenspalen 107 en 108
Gietijzeren grenspaal die samen met een andere paal aan de andere zijde van de Maas, de grens bepaalt tussen Nederland en België, ter hoogte van Itteren. De grens ligt in het midden van deze twee palen in de Maas. De paal is aangebracht in 1843, toen de grenzen werden vastgelegd, nadat België zich in 1830 onafhankelijk had verklaard. De paal maakt onderdeel uit van een reeks dezelfde palen langs de Nederlands-Belgische grens.
De paal heeft een naar boven toe versmallende, kegelvorm, geplaatst op een achtkantige basis. Bovenop is een piron-vorm. Op de grenspaal zijn in reliëf de wapens van Nederland en België en het jaartal 1843 aangebracht, evenals het nummer van de paal: nr.107 en 108.
Het object is van cultuurhistorische waarde als markering van de Nederlandse-Belgische grens, zoals vastgesteld in 1843.
In 1839 werd in Londen het scheiding tractaat tussen de Koninkrijken van Nederland en België getekend. Er volgt een splitsing van Limburg in een Belgisch en een Nederlands deel. Vier jaar later werd op de conventie van Maastricht bepaald hoe de grens precies moest gaan lopen. Toen werd ook besloten 388 gietijzeren en 356 hardstenen grenspalen te plaatsen. De gietijzeren palen rusten op een achthoekig fundament en zijn versierd met wapens van beide koninkrijken en het jaartal 1843.
De “natuurlijke grens” zowel bij de Belgische als de Nederlandse provincie Limburg volgt de Maas van het Belgische Lieze en van het Nederlandse Eijsden tot aan het Belgische Kessenich en het Nederlandse Thorn.
Een stukje land op de linkeroever van de Maas ten noorden van Maastricht werd door België aan Nederland overgedragen. Daar stond wel tegenover dat “De Elvenschans” en directe omgeving gelegen op de rechter Maasoever van de toenmalige gemeente Eijsden, werd overgedragen aan België en zo werd toegevoegd aan het grondgebied van de Voerense gemeente Moelingen.
De grens werd in het verleden op een afstand van 2,3 kilometer vanaf de vestingmuren van Maastricht vastgesteld. Dit in verband met de reikwijdte van een kanon in die periode. Alleen al in de gemeente Maastricht stonden 61 gietijzeren grenspalen over een lengte van 11 kilometer. Hoe de grenspaal er uit moest zien, is bij het Tractaat van Maastricht op 8 augustus 1843 tot op het kleinste detail nauwkeurig vastgesteld.
In Itteren staat paal 107. Eigenlijk zijn er twee palen 107. Een paal staat namelijk aan de Nederlandse en een aan de Belgische kant. Volgens het Frans proces-verbaal waarin staat opgetekend waar de palen zijn neergezet, is er in Itteren gekozen voor een doorwaadbare plaats in de Maas, precies tegenover Kasteel Hocht in België, waar de mensen overstaken om naar Lanaken te gaan. Na de opstand van 1830 stippelde het Tractaat van Maastricht in 1843 de Nederlands-Belgische grens uit. De grenspalen, die van gietijzer zijn, hebben een lengte van ongeveer 2,5 meter, waarvan een deel in de grond zit in een gemetseld voetstuk. Ze zijn kegelvormig met een punt in de top voor zover deze tenminste niet verdwenen is.
Het gebied bij grenspaal 108 werd in Itteren “Op de Greend” genoemd.
Wilt u meer lezen hierover, koop het boek van “Monumenten in Itteren” met veel unieke, historische foto’s via info@itteren.nl.
